Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju.
ZASADY
W orzecznictwie wskazuje się trzy etapy oceny zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary:
- stwierdzenie podstawy do nadzwyczajnego złagodzenia;
- ocena sankcji, jaka należy wymierzyć, gdyby nie zaistniała podstawa do nadzwyczajnego złagodzenia kary;
- przeprowadzenie bilansu i stwierdzenie, czy zachodzi szczególne uzasadnienie dla nadzwyczajnego złagodzenia kary, a więc czy nawet najniższa kara przewidziana za dane przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa dla sprawcy.
Jeżeli czyn stanowi zbrodnie zagrożoną co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą niż 8 lat.
Jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.
Jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.
Jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.
STOSOWANIE
Nadzwyczajne złagodzenie kary stosuje się z przypadkach wskazanych w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze.
USTWA
Przykłady zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary z ustawy Kodeks karny:
- Sąd wymierza karę za usiłowanie popełnienia przestępstwa w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa, jednakże w przypadku gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia;
- Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wymierzając karę za pomocnictwo;
- Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia w przypadku zabójstwa eutanatycznego.;
- Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia w przypadku poplecznictwa, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej albo działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Jeżeli ustawa przewiduje możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary to sąd jeżeli nie skorzysta z takiej możliwości, powinien w uzasadnieniu wyroku wskazać powody.
STOSOWANIE- młodociani
Nadzwyczajne złagodzenie kary może mieć miejsce wobec młodocianego, gdy przemawiają za tym względu wychowawcze.
Młodociany jest to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji nie ukończył 24 lat.
STOSOWANIE- szczególnie uzasadnione wypadki
Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:
- jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody;
- ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie;
- jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.
W orzecznictwie wskazuje się, że do elementów takich zalicza się nietypowość samego zdarzenia lub takie cechy sprawcy, które będą charakteryzowały go w wyjątkowo pozytywny- zwłaszcza wskazując przemiany w jego postawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., sygn. akt V KK 124/18).
STOSOWANIE- mały świadek koronny
Sąd jest zobowiązany zastosować instytucję nadzwyczajnego złagodzenia kary w przypadku tzw. małego świadka koronnego.
Mały świadek koronny jest to sprawca współdziałający z innymi osobami w popełnianiu przestępstwa, pod warunkiem że ujawni on organom ścigania informacje, które dotyczą osób uczestniczących w popełnianiu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia.
STOSOWANIE- na wniosek prokuratora
Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.
Wniosek prokuratora nie jest wiążący dla sądu.
CZYNY ZAGROŻONE KARĄ POWYŻEJ 5 LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI
Instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary nie stosuje się do czynów zagrożonych karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności, do których zastosowanie ma instytucja orzeczenia kary grzywny lub ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności.
Sąd nie może dodatkowo złagodzić kary.