“Alimenty” których żąda MOPS czyli kto zapłaci za pobyt w DPS?

Przepisy ustawy o Pomocy społecznej wprowadzają szczególny model obowiązku alimentacyjnego: MOPS żąda w imieniu osób umieszczonych w domach opieki społecznej (DPS) swoistych “alimentów”, czyli ponoszenia opłat za pobyt w DPS od krewnych tych osób.

Sytuacja o tyle wyjątkowa, że w większości przypadków mieszkańcy DPS przez lata nie mieli kontaktu ze swoimi rodzinami, które teraz będą musiały ponosić niemałe koszty ich utrzymania.

Kontrowersje związane z zapisami ustawy o Pomocy społecznej skutkowały nowelizacją przepisów i wprowadzeniem zmian, które weszły w życie w lipcu 2019 r. i m.in. rozszerzyły przypadki fakultatywnego zwolnienia z ponoszenia opłat.

Wprowadzona zmiana: Aktualnie osoba, która dysponuje wyrokiem Sądu oddalającym pozew o alimenty skierowanym wobec niej przez krewnego będącego mieszkańcem DPS może zostać  całkowicie lub częściowo zwolniona z tej opłaty.

Rodzaje DPS

Do DPS trafiają osoby, które wymagają całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogące samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.

W zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, wyróżniamy następujące typy domów, dla:

• osób w podeszłym wieku;
• osób przewlekle somatycznie chorych;
• osób przewlekle psychicznie chorych;
• dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
• dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
• osób niepełnosprawnych fizycznie;
• osób uzależnionych od alkoholu.

Wysokość opłaty za pobyt w DPS

Pobyt w DPS jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca DPS. Koszt ten ustalany jest osobno dla każdego DPS, corocznie do dnia 31 marca, i ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym odpowiednio przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) dla DPS o zasięgu gminnym, starostę dla DPS o zasięgu powiatowym  lub marszałka województwa dla DPS regionalnego.

Przykładowo: średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w 2019 r. w jednym z Domów Opieki Społecznej w
Katowicach wynosi  – 3 944,22 zł.

Kto zapłaci za pobyt w DPS?

Zgodnie z art. 61 ustawy o Pomocy społecznej:

1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

2. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (tj. aktualnie wyższy niż 2103 zł), jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium (tj. aktualnie niższa niż 2103 zł),

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tj. aktualnie wyższy niż 1584 zł), z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tj. aktualnie niższa niż 1584 zł);

Przykład:

Średni koszt utrzymania DPS wynosi – 3944,22 zł.

Dochód 3-osobowej rodziny wynosi łącznie – 5.000, zł.

Kwota zwolniona – 4.752,00 zł (tj. 1584 zł x3).

Opłata za pobyt w DPS wyniesie różnicę pomiędzy dochodem rodziny a kwotą zwolnioną, tj. 248 zł (tj. 5.000 zł – 4.752,00 zł).

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

UWAGA: od 1 października 2018 r. kryterium dochodowe osoby samotnie
gospodarującej wynosi 701 zł, a dla osoby w rodzinie  528 zł. Weryfikacja podanych kwot następuje
co 3 lata, kolejna powinna nastąpić w 2021 r.

Fakultatywne zwolnienie z opłat za pobyt w DPS

Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;

5)  osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;

6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.

Obligatoryjne zwolnienie z opłat za pobyt w DPS

Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w DPS zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona albo prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca DPS.