Sąd może orzec jako środek karny- zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów, wszelkich pojazdów mechanicznych oraz pojazdów określonego rodzaju.
ZAKRES ŚRODKA KARNEGO
Sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów wobec sprawcy przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji m.in.:
- naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu,
- nieumyślny wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia,
- kierowanie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
- sprowadzenie katastrofy w ruchu zagrażającym życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach.
Zakaz ten dotyczy każdej sfery ruchu- lądowej, morskiej i powietrznej.
Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów sięga swym zakresem do każdego pojazdu sfery ruchu mechanicznego i niemechanicznego.
Z kolei orzekając zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, organicza zakaz do pojazdów mechanicznych- takich, które są wprawiane w ruch za pomocą silnika
np. samochód, statek wodny, motocykl, samolot
Pojazd niemechaniczny to pojazd, który jest wprawiany w ruch przy pomocy siły kierującego lub zwierząt
np. balon, rower, kajak
Zgodnie z orzecznictwem nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, które zachowują wszystkie normalne cechy charakterystycznej budowy umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów.
Sąd Najwyższy wskazał, że łyżwy i rolki nie są w ogóle pojazdami, ze względu na brak cech konstytutywnych pojazdu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r., sygn. akt III KK 270/07).
ŚRODEK KARNY A POSIADANE UPRAWNIEŃ
Sąd orzekając zakaz prowadzenia pojazdów bierze pod uwagę uprawnienia przysługujące sprawcy. Określenie rodzaju pojazdów objętych zakazem prowadzenia może nastąpić przez odwołanie się do dokumentów, które posiada sprawca stwierdzających jego uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym.
np. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, w stosunku do których uprawnienie do kierowania stwierdza prawo jazdy kategorii B
Jednakże sąd może orzec również zakaz prowadzenia pojazdów wobec sprawcy, który nie posiada uprawnień do kierowania pojazdami. Sprawca będzie pozbawiony możliwości uzyskania zezwolenia przez określony w orzeczeniu sądu czas.
W orzecznictwie zgodnie podkreśla się konieczność uwzględnienia związku pomiędzy rodzajem pojazdu, przy użyciu którego sprawca dopuścił się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, a zakazem prowadzenia pojazdów.
PRZESŁANKI FAKULTATYWNE I OBLIGATORYJNE
Sąd orzekają zakaz prowadzenia pojazdów fakultatywnie bądź obligatoryjnie.
Fakultatywność ma miejsce w przypadku skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji oraz ustalenie, że prowadzenie pojazdów przez skazanego zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Zgodnie z przepisami ruchu drogowego osoba uczestnicząca w ruchu to pieszy, kierujący, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze. Na gruncie prawa karnego chodzi o osobę, która faktycznie jest w ruchu, a więc „wewnątrz” pojazdu.
Natomiast obligatoryjny terminowy zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych ma miejsce:
- popełnienie przestępstwa polegającego na niezatrzymywaniu się na polecenie osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego i kontynuowanie jazdy;
- popełnienie przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego, mimo decyzji organu o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami;
- popełnienie przestępstwa naruszenia zakazu sądowego.
Sąd natomiast orzeka obligatoryjnie dożywotnio zakaz prowadzenia pojazdów:
- w przypadku popełnienia przestępstwa sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, morskim lub powietrznym zagrażającym życiu lub zdrowiu wielu osobom albo mieniu w wielkich rozmiarach, jeżeli następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu;
- w przypadku popełnienia przestępstwa spowodowania nieumyślnie wypadku poprzez naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, morskim, powietrznym, czego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu i jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był w stanie nietrzeźwości, lub pod wpływem środka odurzającego, lub zbiegł z miejsca zdarzenia;
- jeżeli sprawca był już skazany za prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwa wskazane wyżej popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów. Przy czym nie musi być spełniony warunek tożsamości przestępstw.
OKRES OBOWIĄZYWANIA
Środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów, wszelkich pojazdów mechanicznych oraz pojazdów określonego rodzaju można orzec terminowo lub dożywotnio.
Terminowy zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się w latach od roku do lat 15.
Sąd orzeka na czas nie którzy niż 3 lata zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, lub zbiegł z miejsca zdarzenia.