Zastępcza kara aresztu ma na celu zagwarantowanie wykonania kary w jej podstawowej formie, jest swego rodzaju przymuszeniem skazanego do skutecznego poddania się karze uznanej przez sąd za najbardziej odpowiednią.
Uchylanie się od odbycia kary
W sytuacji uchylana się od odbycia kary ograniczenia wolności bądź zapłaty grzywny orzekana jest zastępcza kara aresztu.
Kara ograniczenia wolności
Uchylenie się od wykonania kary ograniczenia wolności polega na zawinionym unikaniu odbywania kary, gdy ukarany będąc świadomym ciążących na nim obowiązków, pomimo obiektywnych możliwości, nie poddaje się karze.
Uchylanie się od kary ograniczenia wolności w postaci nieodpłatnej kontrolowanej pracy może polegać na:
- niepodjęciu pracy w ogóle;
- opuszczeniu pracy bez usprawiedliwionego powodu albo jej porzuceniu;
- wykonywaniu pracy w sposób niesumienny, nierzetelny;
- niepodporządkowaniu się pozostałym ograniczeniom np. zmiana miejsca stałego pobytu przez ukaranego bez zgody sądu, nienależyte wykonanie obowiązku naprawienia szkody.
Oczywiście do uznania zachowania skazanego za uchylanie się od odbywania kary ograniczenia wolności zazwyczaj nie wystarcza jednorazowe naruszenie obowiązków. Wszystko zależy od charakteru obowiązków i rodzaju naruszenia.
W przypadku uznania, że ukarany uchyla się od wykonania kary ograniczenia wolności, orzeczenie zastępczej kary aresztu jest OBLIGATORYJNE.
Częściowe wykonanie kary ograniczenia wolności
W przypadku częściowego wykonania kary ograniczenia wolności obowiązuje następująca zasada:
Wymiar zastępczej kary aresztu odpowiada tej części kary ograniczenia wolności, która pozostała do wykonania przy założeniu, że jeden dzień zastępczej kary aresztu odpowiada dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
W przypadku, gdy do całościowego wykonania kary pozostała nieparzysta liczba dni – to przyjmujemy korzystniejszy dla ukaranego rezultat przeliczania kary.
Grzywna
Jeżeli egzekucja nieuiszczonej grzywny jest bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby bezskuteczna, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary aresztu w następujących sytuacjach:
- braku zgody ukaranego na wykonanie zastępczej kary w formie pracy społecznie użytecznej;
- uchylania się przez ukaranego od wykonania pracy społecznej, mimo wyrażenia na nią zgody;
- uznania przez sąd, że zamiana grzywny na pracę społeczną jest niemożliwa lub niecelowa.
Niewyrażenie zgody przez ukaranego na podjęcie pracy społecznej poprzedzone jest pouczeniem go przez kuratora o takiej możliwości i konsekwencjach.
Za uchylanie się ukaranego od pracy społecznie użytecznej nie uznaje się wypadków losowych, takich jak choroba.
Jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny grzywnie od 20 zł do 150 zł.
Od zastępczej kary aresztu sprawca może uwolnić się w każdej chwili przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej do uiszczenia.
Zamiana kary na zastępczą karę aresztu
Zamiana kary następuje w postępowaniu wykonawczym, nie ma możliwości orzekania o karze zastępczej w orzeczeniu merytorycznym.
Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
Górna granica wymiaru zastępczej kary aresztu została ustalona na 30 dni.