Po uzyskaniu statusu lekarza rezydenta wcześniej czy później zaczniesz się zastanawiać nad odpowiedzialnością prawną – czy i za co poniesiesz odpowiedzialność w razie wystąpienia niepożądanego zdarzenia medycznego z Twoim udziałem.
Lekarz rezydent – status prawny
Po ukończeniu studiów medycznych na kierunku lekarskim i pozytywnym zdaniu Lekarskiego Egzaminu Końcowego i odbyciu rocznego stażu część lekarzy chce zostać specjalistą. W tym celu muszą oni podjąć szkolenie pod okiem specjalistów, które nazywamy rezydenturą.
Status prawny lekarza rezydenta oraz zasady odbywania rezydentur określa ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.
Status prawny lekarza rezydenta, zakres czynności, które może samodzielnie podejmować oraz zakres jego odpowiedzialności są przedmiotem sprzecznych rozważań, które spróbujemy usystematyzować.
Zakres samodzielności zawodowej lekarza rezydenta
Lekarz rezydent posiada pełne prawo wykonywania zawodu lekarza. Jest uprawniony do udzielania wszelkich świadczeń zdrowotnych, o ile z przepisu prawa nie wynika ich zastrzeżenie do kompetencji lekarza specjalisty.
Przykład: świadczenie zdrowotne polegające na wykonywaniu znieczulenia ogólnego oraz znieczulenia regionalnego mogą być udzielane wyłącznie przez wykwalifikowanego lekarza specjalistę.
Wykonując czynności zawodowe, lekarz powinien posiadać odpowiednią wiedzę i umiejętności.
Kto ma ocenić czy lekarz rezydent posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności do wykonania bądź wykonywania określonych czynności medycznych?
Co do zasady takiej oceny powinien dokonać kierownik specjalizacji pod okiem którego lekarz rezydent zdobywa wiedzę i umiejętności.
Może się jednak zdarzyć, że mimo przekonania kierownika specjalizacji, że lekarz rezydent podoła określonemu zadaniu, lekarz rezydent będzie miał odmienne zdanie i nie będzie gotowy na podjęcie zleconych czynności.
Specjalizacja
Lekarz rezydent odbywający specjalizację pozostaje pod nadzorem kierownika specjalizacji.
Kierownik specjalizacji w ramach nadzoru:
- ustala szczegółowy plan szkolenia,
- konsultuje i ocenia proponowane i wykonywane przez lekarza badania diagnostyczne i ich interpretację, rozpoznanie choroby, sposoby leczenia, rokowania i zalecenia dla pacjenta,
- prowadzi nadzór nad wykonywaniem przez lekarza rezydenta zabiegów diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych objętych programem specjalizacji do czasu nabycia przez rezydenta umiejętności samodzielnego ich wykonywania,
- uczestniczy w wykonywanym przez rezydenta zabiegu operacyjnym albo stosowanej metodzie leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta, do czasu nabycia umiejętności samodzielnego uch wykonywania lub stosowania.
Zakres odpowiedzialności rezydenta
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA
Zasady i zakres odpowiedzialności cywilnej lekarza rezydenta zależą od stopnia samodzielności rezydenta oraz rodzaju umowy, na podstawie której wykonuje on świadczenia zdrowotne.
Jest to temat delikatny i zależny od wielu czynników o charakterze indywidualnym.
Umowa o pracę
Jeżeli z lekarzem rezydentem została zawarta umowa o pracę, za szkodę odpowiada jedynie pracodawca (art. 120 Kodeksu pracy). Podmiot leczniczy może natomiast dochodzić do lekarza kwoty wypłaconej pacjentowi tytułem odszkodowania, ale w ograniczonym zakresie, tj. do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Jednakże, jeżeli lekarz wyrządzi szkodę umyślnie, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Umowa cywilnoprawna (np. zlecenie)
Jeżeli lekarz pełni czynności zawodowe na podstawie umowy cywilnoprawnej, w razie wyrządzenia pacjentowi szkody odpowiada solidarnie z podmiotem leczniczym.
Zakres odpowiedzialności
Należy mieć na uwadze, że zakres odpowiedzialności lekarza rezydenta zależy od tego, czy wykonuje czynności samodzielnie. Kierownik specjalizacji ocenia zdolność rezydenta do samodzielnego wykonywania powierzonych czynności.
Samodzielność
Z samodzielnością wiąże się pełna odpowiedzialność za dokonane lub zaniechane czynności.
Ale! Jeżeli „usamodzielniony” lekarz rezydent wie, że nie jest gotowy na udzielenie świadczenia lub pełnienie dyżuru, powinien odmówić czynności (art. 100 Kodeksu pracy).
Brak samodzielności
Natomiast, jeżeli lekarz rezydent nie legitymuje się jeszcze samodzielnością, kierownik specjalizacji ponosi odpowiedzialność za czynności dokonane pod jego nadzorem, chyba że rezydent w sposób oczywisty przyczynił się do powstania szkody na rzecz pacjenta przez niedochowanie należytej staranności.
Więcej o:
- błędnej diagnozie – jednym z najczęściej popełnianych błędów medycznych
Może Cię również zainteresować temat granicy odpowiedzialności majątkowej lekarza oraz więcej o odpowiedzialności za wyrządzone zdarzeniem medycznym szkody.
W razie popełnienia błędu lub wystąpienia niepożądanego zdarzenia medycznego, niezwykle istotne jest dostrzeżenie różnic, które będą decydowały o tym czy odpowiedzialność poniesie lekarz rezydent czy kierownik specjalizacji oraz w jakim zakresie.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Odpowiedzialność karna lekarza rezydenta najczęściej następuje w oparciu o art. 160 kodeksu karnego, którego pierwsze 3 paragrafy stanowią:
§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
– podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,
– podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
– podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
art. 160 kodeksu karnego
Z analizy tego przepisu wynika, że odpowiedzialności podlega osoba, która naraża innego człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo. Nie ma tu tak rygorystycznego obowiązku wykazywania związku przyczynowego między jego zachowaniem uznanym za błąd w sztuce medycznej, a negatywnymi skutkami dla zdrowia i życia pacjenta. Jest zachowanie, które było obiektywnie niewłaściwe i które naraziło pacjenta.
Przykład: zbyt ogólne badanie podczas przyjęcia pacjenta do szpitala
Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Jeżeli lekarz rezydent działa w sposób nieprawidłowy, sprzeczny z powyższym, mimo, iż pozostawał pod nadzorem innego lekarza, ponosi odpowiedzialność karną (por. wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z 1.08.2014 r., sygn..akt VIII Ka 61/14).
Podsumowanie
Należy wskazać, iż odpowiedzialność lekarza rezydenta uzależniona jest od konkretnych okoliczności, a każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Kluczowe dla ustalenia odpowiedzialności prawnej lekarza-rezydenta jest ustalenie m.in. czy nabył już umiejętności samodzielnego wykonywania czynności medycznych, czy dochował obowiązujących procedur (m.in. konsultacja i zawiadomienie kierownika specjalizacji o proponowanej i wykonywanej przez siebie czynności medycznej).